Kreatywność a schizotypia i choroba afektywna dwubiegunowa: ostatnie dwie dekady badań

Abstrakt

Kreatywność można zdefiniować jako wytworzenie czynności lub idei zarówno oryginalnej, jak i użytecznej oraz jej wprowadzenie w życie. Badania drugiej połowy XX wieku doprowadziły do sformułowania szeregu hipotez dotyczących podstaw neuropsychologicznych i neurobiologicznych tego zjawiska, jak również jego ewentualnego powiązania z procesami psychopatologicznymi. W obecnej pracy dokonano weryfikacji powyższych koncepcji na podstawie wybranych publikacji i wydarzeń ostatnich dwóch dekad (2005–2025). W omawianym okresie uzyskano wsparcie dla relacji między kreatywnością a oryginalnością myślenia i przetwarzania informacji. Własności te są najlepiej odzwierciedlone w zjawisku schizotypii, której związek z kreatywnością potwierdzono w licznych badaniach. Co do struktur mózgowych wiążących się z kreatywnością, obok sieci stanu spoczynkowego (ang. Default Mode Network), wskazano na istotną rolę czynności móżdżku. Stwierdzono też związek kreatywności z czynnikami genetyczno-molekularnymi oraz przewagę jej genów u Homo sapiens w porównaniu z Homo neanderthalensis, a u tego ostatniego w porównaniu z genomem szympansa. W latach 2005–2025 uzyskano dalsze dowody na powiązanie zjawiska wybitnej kreatywności z fenomenem choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) oraz jej wymiarami osobowościowymi. Stwierdzono, że istnieje wspólna predyspozycja (ang. shared vulnerability) do kreatywności i objawów spektrum ChAD. Zwiększoną kreatywność stwierdzono w rodzinach chorych niewykazujących objawów zaburzenia, natomiast istnieją liczne przykłady wielkich artystów, również polskich, z pełną kliniczną ekspresją ChAD.